کسانی که شعر امروز را دنبال میکنند بیگمان با آثار و نام علیمحمد مودب آشنا هستند. اگرچه نخستین مجموعه شعر او فضایی کاملاً عاشقانه و تغزلی داشت اما تجربههای بعدی او بیشتر در فضایی مذهبی- انتقادی سروده شدهاند. نتیجه تحلیل سرودههای او درک این واقعیت است که مودب شاعری موجسوار نیست و ابرازهای شاعرانه او با تغییر روحیه جامعه ادبی و سیاسی دستخوش تحول نمیشود. بر همین اساس میتوان قاطعانه گفت مودب شاعری ایدئولوژیک است و اشعارش را براساس ایدئولوژی بارز و مشخصی میسراید که در خلال سالهای گذشته تغییر محسوسی در آینه خلقیات او نداشته است. هر خواننده دقیقی با مرور اشعار او درخواهد یافت که این نحوه سرایش ارتباط تنگاتنگی با شیوه زندگی و نگرش او به دنیای پیرامونیاش دارد. مرور نخستین شعر این مجموعه بر خواننده این نکته را روشن میکند که نامگذاری این مجموعه بر پایه آگاهی و اشاره به کتابهای آسمانی قرآن و تورات است. انتخاب کلمه «سِفر» که بر پیشانی برخی ابواب کتاب مقدس است تصادفی نیست. نام این کتاب از آنجا که درونمایهای ضداستکباری دارد، القاکننده بدعتی است که در کتاب مقدس اتفاق افتاده؛ چنانکه «اسپینوزا»ی یهودی ثابت کرده 5 سِفر عهد عتیق، بیشک بعد از حضرت موسی به این کتاب افزوده شده است. شاعر با این آگاهی فصل تازهای با نام «بمباران» را بر آن متصور شده است. لمس این پارادوکس از آنجا بر دل مینشیند که مستکبران در هر لباس و هر نامی سعی در مقدس نشان دادن فعالیتهای ضدبشری خود دارند. از همین رو شاعر «بمباران» را به عنوان نماد نسلکشی در کنار سِفر که واژهای است مقدس، نشانده است. تغییر نحو و هماهنگی لحن و قطعهقطعه شدن کلمهها لحن ترجمه قرآن و تورات را فرایاد میآورد. حروف مقطعه ویژه قرآن است و این نوع کلمات رمزگونه در دیگر کتابهای آسمانی نمودی آشکار ندارد. با این وصف باید گفت شاعر با چینش بخشبخش و قطعهقطعه تلفظ کردن حروف لاتین دستکم 2 هدف را دنبال کرده است: نخست ارجاع ذهن مخاطب به کتابهای مقدس و دوم رمزگونه بودن این کلمات آشنا.
همانطور که آوردیم حروف مقطعه و حضور کلمات رمزآلود در کتابهای مقدس تنها در قرآن دیده میشود و شاعر با تاکید بر «حروف مقطعه» موضع خود را در همین ابتدای کتاب روشن میکند؛ از نظر شاعر استکبار تنها جنبه بیرونی ندارد. هشدار طنزگونه او با قطعهقطعه کردن کلمات و حفظ آهنگ سجعگونه در آنها راوی تولد نوعی استکبار مقدس داخلی است که با مسخ معانی والای دینی سعی در تغییر هویت و اصالت کلام حق دارد. از طرف دیگر با قطار کردن این حروف که از فرط آشنایی کسی به معنای آنها توجهی ندارد، مخاطب را به این نکته رهنمون میکند که این کلمات نماینده ابزاری هستند که محققا بیشتر در خدمت پیشبرد اهداف فرهنگی سازندگانشان بودهاند نه مصرفکنندگانشان!
- ۰ نظر
- ۱۵ مهر ۹۶ ، ۱۰:۰۲