چند رد پا از من

یادداشت های شخصی سید وحید سمنانی

چند رد پا از من

یادداشت های شخصی سید وحید سمنانی

چند رد پا از من
بیت هفته

93/01/16

با بهار آمد، اتفاق افتاد

‏ آمدی که شبیه رفتن بود!

..::آرشیو بیت‏های هفتگی ::..

۲ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «یادداشت» ثبت شده است

یادداشت اختصاصی برای شهرستان ادب:

    نمایشگاه کتاب تهران از پر بازدیدترین نمایشگاه‌های کتاب دنیاست با این حال کارشناسان وضعیت کتابخوانی در کشور را مناسب نمی‌دانند. این رابطة پارادوکس‌گونه تنها در این جا برقرار نیست. معمولا در چند سال اخیر مجموعه‌های شعر معاصر از پر فروش‌ترین کتاب‌های این نمایشگاه هستند اما شگفت اینجاست که سطح ادبی اغلب این آثار در وضعیت مناسبی قرار ندارد و اغلب این آثار پرفروش در مقایسه با آثار فخیم و متعالی‌تر ارائه شده در نمایشگاه از نظر قوت ادبی، بیشتر متوسط‌ و گاه حتی ضعیف‌اند. حال پرسش اساسی اینجاست که چه عواملی موجبات نزول پسند مخاطب را فراهم آورده است؟ آیا مشکل فقدان شعر اصیل-در معنای حقیقی آن- است؟ آیا مخاطب شعر امروز حوصله‌اش را برای تأمل و غور در کلمات و کشف زوایای پنهان مضامین برآمده از اجتماع ذوق، تکنیک و عاطفه از دست داده است؟ شکی نیست که با بررسی احوال شعر در آیینة تاریخ ادبیات به این نتیجه خواهیم رسید که عرصة عرضه و تقاضا در دنیای شعر هیچگاه از مخاطبان ساده‌پسند و شاعران مخاطب‌پرست! خالی نبوده است. با این وجود یکی از دلایلی که امروزه موجب دامن‌زدن به جریان ساده‌سرایی تا سطح مخاطب‌‌پرستی شده فراگیری و همگانی شدن ابزار حضور در فضاهای مجازی است. این فضا تقریبا مجال انتخابی برای کاربر باقی نمی‌گذارد و با هجوم نوشته‌های ضعیف در کسوت شعر، رفته‌رفته ذوق مخاطب تحلیل رفته و با تنبلی ذوق چیزی از رغبت ذاتی مخاطب در تأمل و کشف لایه‌های درونی کلام باقی نمی‌ماند. از طرف دیگر بسیاری از شاعران نیز به خیال این که از عرصة ادبیات فعال روز کنار نمانند ارتفاع معانی کلام و تولیدات خود را تا سطح میزان پسند این دست از مخاطبان پایین می‌آورند. این امر اتفاقی تازه نیست و در چنین فضایی ضمن به وجود آمدن چرخه‌ای معیوب در فضای فعال – اما بیمار- ادبی، به چاپ چندم رسیدن کتاب‌هایی با سطوحی در حد ابتذال ادبی امر چندان شگفتی نیست؛ زیرا این قبیل نوشته‌ها پیش از انتشار در فضاهای مجازی دست به دست گشته‌اند و راه خود را برای جلب نظر مخاطبان خویش باز کرده‌اند.


با این توصیف یک شاعر واقعی چه باید بکند؟ آیا سرودن شعر فخیم و پر مایه برای ارضای نیاز‌های روحی شاعران کافی است؟

  • سید وحید سمنانی

شهرستان ادب به نقل از خراسان: سید وحید سمنانی شاعر و پژوهشگر به تازگی یادداشتی بر کتاب «واژگان واژگون» سرودۀ محمدرضا طهماسبی نوشته است که با قدری تلخیص در روزنامۀ خراسان منتشر شده است. متن کامل این یادداشت را در ادامه می‎خوانید.

واژگان واژگون

چند گامی نزدیک‎تر به مخاطب

این روزها جشنواره‌ها و جوایز ادبی نقش جا افتاده و تقریبا ثابتی در تقویم زندگی ادبا و شعرا دارد. اینکه تا چه میزان برگزاری این برنامه‌ها با اهداف آنها مطابقت می‌کند جای نقد دارد اما حقیقت این است که یکی از مهمترین دستاوردهای این برنامه‌ها در کنار معرفی چهره‌های برتر و نوظهور،‌ نشان دادن چکیده‌ای از جریان‌های پویای ادبی روزگار است.

هرچند نمی‌توان جشنواره و جوایز ادبی را یکسره خالی از آفت دانست اما شکی نیست که این برنامه‌ها در سمت و سو دادن و معرفی جریان‌های ادبی بسیار موثر بوده است.

چند سالی است که عادت کرده‌ایم پس از اعلام نتایج چنین مراسمی، بیش از عرض تبریک و آفرین، گوشمان را آمادة شنیدن صدای معترض دیگر شاعران کنیم! کسانی که چون به نظر داوران ننشسته­اند، جز تخطئه برنامه­ها و اعتراض کار دیگری نمی­کنند.

اگرچه پایه و مایة این اعتراض‌ها گاه خالی از حقیقت نیست اما با فراگیر شدن صداهایی همیشه معترض - که خالی از هیاهوهای تبلیغاتی و  کلیشه‌ای نیستند- اثرگذاری خود را تا حدود زیادی از دست داده‌اند.

با مرور کتاب واژگان واژگون و کتاب‌های منتشر شدة شعر در سال 92 -93 درمی‌یابیم که انتخاب این کتاب به عنوان کتاب شایستة تقدیر جایزة ‌ادبی کتاب سال،‌ خالی از هرگونه حمایت و بازی‌های پشت پرده بوده است. چنانچه قدرت اشعار این کتاب موجب شده تا انتخاب آن با هیچ اعتراضی همراه نباشد!


به بهانة این انتخاب نگاهی می‌اندازیم به فراز و فرود این مجموعة شعر.

  • سید وحید سمنانی